Phỏng vấn biên tập viên: “Chúng tôi muốn tạo ra cuốn sách vừa là di sản, vừa là hành trình”

Giữa buổi chiều Hà Nội vàng nắng, chúng tôi gặp Thuỳ Chi – biên tập viên của Hành Trình Volvo. Cô kể về hành trình cùng tác giả Dong Anh Pham, từ những ghi chép đầu tiên đến khi cuốn sách trở thành di sản nhỏ của nhân văn Bắc Âu. Một cuộc trò chuyện về nghề, cảm xúc và lòng tin vào sự tử tế.

Từ ý tưởng đến bản thảo đầu tiên

– Chị còn nhớ ấn tượng đầu tiên khi nghe ý tưởng về “Hành Trình Volvo”?

Thuỳ Chi mỉm cười:

“Tôi nhớ buổi đầu tiên Anh Dong Anh Pham đến gặp chúng tôi. Anh không mang theo bản đề cương chi tiết, chỉ cầm một cuốn sổ tay, nói: ‘Tôi muốn viết một cuốn sách về con người, lấy Volvo làm biểu tượng.’ Câu nói ấy khiến tôi dừng lại. Bởi đa số các tác giả khi viết về thương hiệu thường nói về sản phẩm, thành công hay chiến lược. Nhưng Anh lại bắt đầu từ con người. Và tôi biết, mình muốn tham gia dự án này.”

Những trang đầu tiên mà Thuỳ Chi nhận được là tập ghi chép tay – những đoạn rời rạc về chuyến đi Thụy Điển, các buổi trò chuyện với kỹ sư Volvo, và cảm xúc khi Anh đứng giữa tuyết trắng ở Gothenburg. “Chúng tôi gần như phải xây lại cấu trúc từ đầu,” cô kể, “nhưng chính trong sự rời rạc ấy, tôi nhận ra đó là chất liệu của một hành trình thật sự – chưa hoàn hảo, nhưng rất có hồn.”/

Biên tập một cuốn sách có “linh hồn”

– Biên tập một tác phẩm như vậy có gì khác với những cuốn sách thông thường?

“Khó hơn, và cũng nhiều cảm xúc hơn,” Thuỳ Chi nói. “Một cuốn sách kỹ thuật thì rõ ràng: chỉ cần đúng, đủ, logic. Nhưng Hành Trình Volvo lại nằm giữa ranh giới giữa tư liệu, văn hóa và cảm xúc. Nếu biên tập quá chặt, ta sẽ giết chết cảm hứng. Nếu thả lỏng quá, tác phẩm sẽ mất định hướng. Tôi phải tìm cách giữ lại chất thơ trong từng dòng, mà không để nó trở nên bay bổng quá mức.”

Cô kể rằng, có những đoạn Anh viết suốt đêm, gửi bản thảo lúc 3 giờ sáng – những dòng nhật ký đẫm cảm xúc. “Anh có thói quen viết khi cảm thấy điều gì đó ‘đủ chân thật’. Tôi phải học cách lắng nghe Anh, để hiểu rằng đôi khi một câu dài dòng lại là cách tốt nhất để truyền tải cảm xúc của người kể chuyện.”

Giữ lại tinh thần Bắc Âu trong từng câu chữ

– Chị đã làm thế nào để cuốn sách giữ được “chất Thụy Điển” mà vẫn gần gũi với độc giả Việt Nam?

“Đó là thách thức lớn nhất,” Thuỳ Chi thừa nhận. “Người Thụy Điển có phong cách sống Lagom – tiết chế, cân bằng, khiêm tốn. Nhưng nếu dịch nguyên tinh thần đó sang tiếng Việt mà không qua ‘lăng kính cảm xúc’, độc giả sẽ thấy khô khan. Vì thế, chúng tôi chọn cách dịch văn hóa bằng cảm xúc: kể câu chuyện Bắc Âu bằng trái tim Việt.”

Ví dụ, chương nói về “dây đai an toàn ba điểm” không được viết như một bài kỹ thuật, mà như một ẩn dụ về lòng nhân ái. “Chúng tôi luôn tự hỏi: ‘Người đọc sẽ cảm nhận điều gì nếu họ chưa từng nghe về Volvo?’ Và câu trả lời luôn là – họ sẽ cảm nhận được tinh thần nhân văn trong từng chi tiết.”

Hành trình biên tập – những ngày không quên

– Trong quá trình làm sách, có kỷ niệm nào khiến chị nhớ mãi?

Thuỳ Chi cười:

“Có lẽ là những cuộc gọi dài hàng giờ chỉ để tranh luận về một câu chữ.”

Có lần, hai người mất gần một ngày để chọn giữa hai cách viết: “An toàn là bản năng của kỹ thuật” hay “An toàn là bản năng của lòng nhân ái.”
“Cuối cùng, chúng tôi chọn cách thứ hai,” Thuỳ Chi kể, “vì nó thể hiện đúng tinh thần của cuốn sách: an toàn không phải sản phẩm, mà là văn hóa.”

Cô nhớ mãi khoảnh khắc nhận bản in đầu tiên. “Anh gửi tôi tin nhắn chỉ có ba chữ: ‘Chúng ta làm được rồi.’ Tôi bật cười, rồi rơi nước mắt. Không phải vì mệt, mà vì hạnh phúc – vì chúng tôi biết, mình vừa hoàn thành một điều có ý nghĩa hơn cả một cuốn sách.”

Cuốn sách như một di sản

– Vì sao chị gọi “Hành Trình Volvo” là một di sản?

“Bởi nó không chỉ lưu giữ lịch sử của một thương hiệu, mà còn lưu giữ những giá trị mà xã hội hiện đại đang dần quên,” Thuỳ Chi nói chậm rãi. “Một cuốn sách về nhân văn, trong thời đại mà công nghệ chiếm lĩnh mọi thứ, chính là một hành động can đảm.”

Với cô, Hành Trình Volvo không chỉ để đọc, mà để suy ngẫm. “Mỗi chương là một lời nhắc rằng chúng ta có thể tiến xa mà không cần đánh mất lòng tử tế. Và điều kỳ diệu là – dù viết về một thương hiệu nước ngoài, cuốn sách này vẫn khiến người Việt cảm thấy thân quen, bởi trong đó có bóng dáng của chính chúng ta: những người vẫn tin vào sự tử tế, dù nhỏ bé.”

Khi một cuốn sách trở thành hành trình

– Sau tất cả, chị cảm thấy thế nào khi khép lại dự án này?

Thuỳ Chi mỉm cười:

“Chúng tôi không chỉ biên tập một cuốn sách – chúng tôi đã sống cùng nó. Từ những buổi làm việc trong giá lạnh của Gothenburg đến những đêm chỉnh sửa ở Hà Nội, chúng tôi đã cùng đi qua một hành trình đúng nghĩa.”

Cô nói rằng điều quý giá nhất mà cuốn sách mang lại không phải là danh tiếng, mà là niềm tin rằng những giá trị đẹp vẫn có thể được kể lại – bằng ngôn ngữ của lòng người.

“Chúng tôi muốn Hành Trình Volvo không chỉ được đọc trong hôm nay, mà còn được nhớ đến như một cuốn sách của mai sau – nơi mỗi người đọc tìm thấy chính mình trong những câu chuyện tử tế.”

Khi di sản không nằm trong bảo tàng

Cuộc trò chuyện kết thúc khi ánh chiều buông xuống khung cửa. Thuỳ Chi khẽ khép lại bản in thử trên bàn, nói nhỏ:

“Anh biết không, chúng tôi không cố tạo ra một ‘tác phẩm lớn’. Chúng tôi chỉ cố làm một cuốn sách chân thành. Và đôi khi, chính sự chân thành đó lại là thứ khiến nó trở thành di sản.”

Trong khoảnh khắc ấy, tôi hiểu ra rằng “Hành Trình Volvo” không chỉ là hành trình của một thương hiệu hay một tác giả – mà là hành trình của tất cả những ai vẫn còn tin rằng, giữa thế giới của công nghệ, chính con người mới là điều đáng để kể.

Văn phòng công ty sách Alphabooks

Hà Nội, 29/10/2025